Wat is wetenschap? Vermetele vraag, maar ik zou daar graag meer over willen weten. De kunstjes, handigheidjes, praktijk, geschiedenis, tradities, etc. Hoe werkt het wetenschappelijk bedrijf? Hoe werkt de kennisindustrie? Maar vooral de kern van de zaak: wat IS wetenschap? Wat is het niet? Wat doet het wel? Wat doet het niet? Wat maakt een uitspraak, redenering, betoog, publicatie, onderzoek, wetenschappelijk solide? Hoe groeit het wetenschappelijk bouwwerk? Hoe past het zich aan aan nieuwe inzichten? Welke inzichten zijn welkom, welke niet? Is er een vlijmscherpe scheidslijn of is deze diffuus?
Stel, wij stellen een groot aantal mensen de volgende vraag:
Albert Einstein is een:
A. Heel groot geleerde
B. Groot geleerde
C. Gemiddeld geleerde
D. Klein geleerde
E. Prutser
Vermoedelijk zullen de meeste mensen, ikzelf incluis, kiezen voor antwoord A: "Een heel groot geleerde"? Maar hoe weten wij dat? Wie van ons kan dit beoordelen? Wie heeft de Algemene Relativiteitstheorie überhaupt gelezen? Ik ooit, echt waar, 30 pagina's, werkelijk geen letter van begrepen. Lijkt mij overigens geen valide criterium. Er zijn wel een paar mensen die het wel begrijpen. Als zij zeggen dat het geniaal is nemen wij dat graag van hen aan. Ieder zijn vakgebied.
Wetenschap is pas wetenschap als wetenschappers zeggen dat het wetenschap is. Ik denk dat wij daar rustig op kunnen vertrouwen. Er is zeer strenge onderlinge controle, er zijn duidelijke criteria. Maar welke zijn dit? Wat is de checklist? Meer dan ooit is informatie voor iedereen toegankelijk. Des te belangrijker om kaf van koren te kunnen scheiden? Het aantal vakgebieden blijft groeien. Kennislogistiek wordt steeds fijnmaziger. Zijn wij straks allemaal specialist op een onderwerp waar verder niemand iets van begrijpt?
Hoe werkt de wetenschap? Vanwaar deze vraag? Nieuwsgierigheid. Door mijn dagelijks werk en Internet kom ik steeds vaker in aanraking met publicaties, lezingen, discussies, e.d., die ik soms kan volgen, soms een beetje, soms helemaal niet. Ik geef het eerlijk toe: zelf zou ik geen logisch betoog op kunnen bouwen. Met kunst en poëzie heb ik wat dit betreft helaas op het verkeerde paard gewed. Spijtoptant? Voortschrijdend inzicht? Hoe dan ook, het lijkt mij nu waardevol om kennis op waarde te kunnen taxeren.
Als ik opnieuw zou kunnen beginnen zou ik graag professor worden. Heeft wellicht te maken met hoe ik nu denk dat de wereld in elkaar zit? Tijdens mijn studietijd moest en zou ik naar de Kunstacademie, en dat is ook gebeurd. Veel van geleerd, maar niet logisch denken. Zou daar nog iets aan te doen zijn? Eerste reactie van mensen om mij heen: dan moet je naar de Universiteit. Helaas ontbreekt de tijd hiervoor, en het lijkt mij ook een beetje aan de late kant. Bovendien bestaat bij mijn weten de juiste studierichting nog niet. Ik zou namelijk het liefst Professor In Alles willen worden.
Zoals u ziet, aan fantasie geen gebrek. Dat is dan weer het voordeel. Maakt u zich echter geen zorgen: ik ben mij hier volledig van bewust. Graag citeer ik Salvador Dali, die bij voorkeur over zichzelf in de derde persoon sprak: "Het verschil tussen Dali en een gek is dat Dali niet gek is". Verder is er overigens geen overeenkomst.
Vragen staat vrij. Het is toch goed om vragen te stellen? Zo heb ik het althans geleerd. Het sturend mechanisme achter onze waarneming: RAS, Reticular Activating System. Als je een auto of huis zoekt zie je opeens overal auto's of huizen te koop. Hoe wetenschappelijk dit is kan ik niet beoordelen, maar wie kent dit principe niet?
Zou ik logisch kunnen leren denken? Zou ik wetenschappelijk kunnen leren redeneren? Zonder universitaire studie? Omringd door wetenschappers lijken de omstandigheden mij aardig ideaal. Wat doen, wat laten? Hoe ver kan je komen met Google "and a little help from my friends"?
Begrijpelijk wie zegt: schoenmaker, hou je bij je leest. Ter info: dit IS mijn leest. Sowieso het onbevangen vragen stellen. Maar ook de omgeving. Nu tien jaar werkzaam bij een wetenschappelijk instituut, weliswaar in een ondersteunende functie, lijkt mij dat elke centimeter inzicht in deze vraag mijn dagelijks werk ten goede zou kunnen komen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten